Bawełna – jakie są jej rodzaje i zastosowanie?

Charakterystyka bawełny

Jak sama nazwa wskazuje, bawełnę pozyskuje się z bawełnianych krzewów, występujących naturalnie w obszarach zwrotnikowych i podzwrotnikowych. Włókna bawełny owijają nasiona rośliny i przypominają nieco wyglądem watę cukrową. Dawniej zbiory tych miękkich kuleczek przeprowadzano ręcznie, natomiast obecnie odbywa się to za pomocą odpowiednich kombajnów. Należy zaznaczyć, że bawełna należy do jednych z najbardziej uniwersalnych tkanin oraz wyróżnia się wytrzymałością i miękkością, a co ciekawe – nie kurczy się tak szybko, jak inne rodzaje płótna.

Bawełnę wykorzystuje się do produkcji tkanin od wielu tysiącleci. Była znana już w starożytnym Egipcie i służyła głównie jako podstawowy materiał do produkcji przewiewnych strojów, adekwatnych do tamtejszego klimatu. Obecnie największe powierzchnie upraw bawełny znajdują się w Chinach, Stanach Zjednoczonych, Indiach, Pakistanie, Brazylii i Uzbekistanie. Ponadto należy do stosunkowo tanich wyrobów tkackich, a z uwagi na jej delikatność, materiały bawełniane zalecane są dla osób, których skóra jest skłonna do podrażnień i alergii.

Jak powstaje tkanina bawełniana?

Zebranie z krzewu plonu bawełny to zaledwie namiastka drogi, jaką opisywany surowiec będzie musiał przebyć, aby przeistoczyć się w tkaninę. Niemniej jednak pierwszym krokiem w tym kierunku jest odseparowanie włókna od nasion. Ów proces jest przeprowadzany mechanicznie poprzez wykorzystanie specjalistycznych odziarniarek. Uzyskany produkt przywozi się do przędzalni w postaci beli, gdzie włókna są rozczesywane w celu uzyskania elastyczności i miękkości.

Kolejno surowiec układany jest na taśmach maszyny wytwarzającej niedoprzęd, czyli półprodukt przędzy bawełnianej w postaci lekko skręconej i wąskiej tasiemki. Nitki gotowe do przędzenia ręcznego na krosnach lub w wyspecjalizowanych zakładach są zazwyczaj skracane, co ma na celu poprawienie jakości tkaniny. Do przedstawionego procesu zalicza się także barwienie włókien i przeprowadzanie zabiegów wzmacniających i uszlachetniających. Wspomniane czynności wywierają istotny wpływ na parametry materiału, reagowanie na odkształcenia, gniecenie czy spieranie.

Warto dodać, że nasiona bawełniane (uznawane za odpad) często wykorzystuje się do produkcji oleju. Jest on głównym składnikiem wielu kosmetyków do ciała i skóry twarzy. Odpowiednio rafinowany olej nadaje się również do celów spożywczych. Co więcej – mączka bawełniana to odrzut niezwykle pożyteczny, służący jako pasza dla zwierząt.

Rodzaje tkaniny bawełnianej

Bardzo mało osób zdaje sobie sprawę, że istnieje więcej niż jeden rodzaj tkaniny bawełnianej. Tak naprawdę jest ich wiele, a każdy z nich ma inne cechy, które predysponują go do użycia w trakcie tworzenia wszelkich tekstyliów. Tkaniny bawełniane to między innymi denim, perkal, atłas, drelich, aksamit, bawełna egipska, sztruks, kreton, flanela, batyst bawełniany i popelina.

Należy w tym miejscu wspomnieć, że do rodzajów tkanin bawełnianych zalicza się także bawełnę organiczną oraz zmodyfikowaną genetycznie. Produkcja pierwszego z nich jest ściśle nadzorowana, ponieważ ten proces musi odbywać się zgodnie z naturalną sekwencją, jaka zachodzi w przyrodzie. Co więcej – zbiory przeprowadzane są ręcznie, a rośliny zabezpiecza się naturalnymi nawozami np. obornikiem, czosnkiem i chili. Do wyrobu bawełny organicznej nie stosuje się środków chemicznych ani pestycydów.

Zmodyfikowana bawełna powstaje dzięki zastosowaniu metod inżynierii genetycznej. Oznacza to, że takie rodzaje bawełny otrzymały dodatkowy gen, który koduje białko toksyczne dla niektórych owadów. W skrócie – taki zabieg pozwala uzyskać większe plony i zredukować stosowanie pestycydów.

Zastosowanie bawełny w przemyśle tekstylnym

Tkanina bawełniana charakteryzuje się tym, że ma bardzo szerokie zastosowanie. Niemniej jednak najczęściej wykorzystuje się ją w przemyśle odzieżowym. Z naturalnych włókien tworzy się płaszcze, spódnice, kurtki, spodnie, bluzki, odzież sportową, bieliznę. Grubsza tkanina świetnie sprawdzi się do produkcji odzieży roboczej, mundurów czy polarów. Poza odzieżą ten miękki i wytrzymały materiał nadaje się do tworzenia firan, rolet rzymskich, ręczników, tekstyliów kuchennych, pościeli na lato, kapci hotelowych, pościeli na zimę etc.

Tkaniny bawełniane chętnie wykorzystuje się do produkcji pościeli. W przypadku tego wyrobu dużym zainteresowaniem cieszy się satyna bawełniana, która jest nie tylko funkcjonalna, lecz przede wszystkim przyjemna i miła w dotyku. Ten rodzaj tkaniny, w przeciwieństwie do zwykłej satyny, wyróżnia się tym, że odprowadza wilgoć i zapewnia odpowiednią wymianę powietrza. Satyna bawełniana poddawana jest procesom uszlachetniania, nadającym materiałowi połysk i gładkość. Dodatkowo jest dość łatwa w pielęgnacji, ponieważ nie wymaga stosowania silnych środków chemicznych.

Co więcej, zarówno bawełna zmodyfikowana genetycznie, jak i organiczna służy do produkcji materiałów opatrunkowych, ekskluzywnych materiałów piśmiennych, banknotów czy filtrów do kawy. Ze względu na wytrzymałość włókien naturalnych często znajduje zastosowanie w tworzeniu sieci rybackich.